ကယားပြည်နယ်

ကယားပြည်နယ်တွင် တွေ့ရသည့်ကွဲပြားသော တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်အုပ်စုများမှာ ကရင် ယဉ်ကျေးမှု မှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး အကြီးဆုံးတိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်အုပ်စုမှာ ကယား၊ ကယန်း၊ ကယော့၊ ဇယိမ်း၊ ဘွဲ့၊ ဂေးဘား၊ ဂေးကို နှင့် ရင်ဘော် တို့ဖြစ်ကြပါသည်။ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဓလေ့ ထုံးစံများ ကို မျိုးရိုးစဉ်ဆက်အားကောင်းစွာ စောင့်ထိန်းလျှက်ရှိပါသည်။ တိုင်းရင်းသားအများစုမှာ ရိုးရာ အဝတ်အထည်များကို ဝတ်ဆင်လျှက်ရှိပြီး ကယားနှင့်ကယန်းလူမျိုးစုများမှာ သိသာထင်ရှား ပါသည်။ ကယားလူမျိုးများမှာ အနီရောင်ကိုအမြဲဝတ်ဆင်ပြီး၊ ကယန်းလူမျိုးများမှာ လည်ပင်းတွင် ကြေးကွင်းများဝတ်ဆင်ထားကြပါသည်။ ကယန်းလူမျိုးများ၏လည်ပင်းကြေးကွင်းများ ဝတ်ဆင်ခြင်း နှင့် ရှည်လျားသည့် လည်ပင်းကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူသိများထင်ရှားသည့် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုဖြစ်ပါသည်။ ကယားလူမျိုးများမှာ ကေထိုးဘိုး ရိုးရာဓလေ့များကိုလိုက်နာပြီး ရိုးသားပြီး ထာဝရ ဘုရားကိုယုံကြည်သူများဖြစ်သည်။ဓလေ့ထုံးတမ်းအရဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစေရန်အတွက် တိရစ္ဆာန် များနှင့် အစားအစာများဖြင့် နတ်ပူဇော်ကြပါသည်။ သို့ရာတွင် တိုင်းရင်းသားတို့၏ နတ်ကိုးကွယ်သည့် ယဉ်ကျေးမှုမှာ တဖြည်းဖြည်းကွယ်ပျောက်လာပြီး ကြာရှည်ကျယ်ပြန့်စွာ ကျင့်သုံး နိုင်တော့မည် မဟုတ်ပေ။

ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များသည် ကယားပြည်နယ်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ လက်မှုအတတ် ပညာ များနှင့်ဂီတတို့တွင်တန်ဘိုးထားမှုကိုတွေ့မြင်နိုင်ပြီး ဒေသခံပြည်သူများ၏ နွေးထွေးဖော်ရွေပျူငှာမှု ကိုလည်းသိရှိနိုင်ပါသည်။ အချို့သောဒေသခံပြည်သူများမှာ နတ်ကိုးကွယ် ယုံကြည်ကြသောကြောင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များအနေဖြင့် နတ်ကွန်းများကို သွားရောက်လေ့လာနိုင်ပြီး နတ်ဆရာများကို လည်း တွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များသည် နတ်ဆရာများ အမဲလိုက်ပုံလိုက်နည်းကို မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့လေ့လာနိုင်ပြီး၊ လောက်လေးခွပစ်ခြင်း၊ ပြည်နယ်ထွက်အစားအသောက်များကို မြည်းစမ်းခြင်းများလည်းပြုလုပ်နိင်ပါသည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များသည် တောကျွမ်းပြီး အမဲလိုက် ကျွမ်းကျင်သည့် ဒေသခံများနှင့်အတူ အမဲလိုက်ခြင်းကိုလည်းလုပ်ဆောင်နိုင်ပါသည်။ ဒေသခံများမှ လာရောက်လည်ပတ်သူများအား သဘာဝတောလမ်းများအတိုင်း တောတွင်းလမ်းလျောက်ခြင်း၊ တောတွင်းပျော်ပွဲစားထွက်ခြင်းနှင့် လည်ပတ်သူများအားဒေသခံများကဲ့သို့ ရေကန်ဘေးတွင် အသား ကင်ခြင်းများတွင်ပါဝင်ဆင်နွှဲနိုင်ရန်လမ်းညွှန်ပေးကြသည်။ ဤကဲ့သို့လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် ဒေသ ခံ များအား ၎င်းတို့၏ဒေသန္တရအလေ့အကျင့်များကို ဆက်လက်ကျင့်သုံးစေရုံသာမက ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များအား ဒေသခံတို့၏ အစစ်အမှန်နေထိုင်မှုပုံစံကို ကြုံတွေ့ခံစားရနိုင်ပါသည်။

လက်မှုပညာမှာ ကယားပြည်သူများ၏ အိမ်တွင်းမှု၊ အနုပညာဖန်တီးမှုနှင့် နတ်(ဝိညာဉ်) ယုံကြည်မှု တွင် အလွန်အရေးပါသည့် ကဏ္ဍတွင်ရှိပါသည်။ ဒေသထွက် ဝါး၊ သစ်သားတို့ဖြင့် ပြုလုပ် ထားသည့် တူရိယာပစ္စည်းများမှာ အလွန်အနုပညာလက်ရာမြောက်လှပါသည်။ “ကလို(Kaloe)” ဟု ခေါ်သည့် ဝါးဂစ်တာများပြုလုပ်ရာတွင် အလွန်နာမည်ကြီးပါသည်။ ကျေးရွာများမှ ပြုလုပ်သည့် ဝါးခြင်းနှင့်ဝါး ပိုက်ဆံအိတ်များကို အမှတ်တရလက်ဆောင်ပစ္စည်းအဖြစ် ဝယ်ယူကြပါသည်။ ဒေသခံ များမှာ ယက္ကန်းယက်လုပ်ရာတွင် ကျွမ်းကျင်သည့်  အတွက်လည်းထင်ရှားပါသည်။ အဝတ်အထည် များကို သဘာဝဖြစ်ဆိုးဆေးများအသုံးပြု၍ ယက္ကန်းဖြင့် ယက်လုပ်ကြပြီး၊ အရောင်မျိုးစုံ ခြယ်သထား သည့် ခေါင်းစည်းပုဝါများကို အမှတ်တရလက်ဆောင်အဖြစ် ယက်လုပ်ကြပါသည်။ ရွာသူရွာသား များမှာ ဖားစည်များကို မင်္ဂလာအပေါင်းနှင့် ပြည့်စုံစေသည်ဟုယုံကြည်ကြပြီး အလေးအမြတ်ထား ကြပါ သည်။ ကြေးဖြင့်ပြုလုပ်ထားသည့် မှိုပုံသဏ္ဍာန်ကိရိယာကို အထူးကိစ္စရပ်များတွင် တီးခတ်ကြ ပါသည်။ ချက်ပြုရေးပစ္စည်းများနှင့် အိမ်သုံးပစ္စည်းများကို ဝါး၊သစ်သားများဖြင့် ပြုလုပ်ကြပြီး ရွာသား များမှာ လက်ဝတ်ရတနာများကို ကြေးထည်၊ ရှားပါးကျောက်များဖြင့် ပြုလုပ်ကြပါသည်။ ရွာသားများ အနေဖြင့် လက်မှုပညာကျွမ်းကျင်မှုကြောင့် ဖန်တီးပြသကြပါသည်။